Armutçuk, ekonomik büyüklüğü,ülkeye kattığı katmadeğeri ve geçmişte yaşadığı hızlı, kozmopolit nüfus artışına rağmen resmi kayıtlarda adı geçmeyen bir kenttir.Daha doğrusu Armutçuk Kömür İşletmesi (AKİ) adı dışında bir yerleşim yeri olarak Armutçuk adına rastlanmamaktadır.
Bunun nedeni Armutçuk’un kömür üretimiyle gerçekleşen göçlerle kurulup,nüfus kayıtlarının ve yerleşim biriminin Armutçuk’tan önce kurulu bulunan Keşkek ve Gökçeler (Neyren) köyleri esas alınarak oluşturulmasıdır.
Kömür üretiminin ilk olarak nerede başladığına ilişkin kesin bir bilgi olmamakla birlikte üretimin kolay olması(artı kotlar),deniz taşımacılığına elverişlilik,kurulu tesislerin eskiliği,ilk maden kazalarına ilişkin kayıtlar(1913 Çamlı grizusu)bugün Armutçuk olarak adlandırdığımız kentin Çamlı ve Kandilli den doğru kurulduğunu ,üretim bölgelerinin değişimine paralel olarak yer değiştirdiğini 1960 sonrası bugünkü üretim noktasında yoğunlaşılmasıyla birlikte Armutçuk’un da kent görünümü kazanmaya başladığını görüyoruz.
1960 yılına kadar olan yerleşim madenlerde çalışmaya gelen işçilerin kuyu (ocak) başlarında yapılan barakalarda barındırılmasıyla gerçekleşmiş,dönemin enerji politikaları,kömür üretimine verilen önem yoğun işçi alımını beraberinde getirmiş, ilk işçiler köylerindeki akrabalarını,tanıdıklarını da çağırarak nüfusun artmasını sağlamışlardır.
Armutçuk’un ilk yerleşimcilerinin de anlattıkları yukarıda söylediklerimizi doğrulamaktadır. Çamlı ve Kandilli ve Kızılsu mahallelerinden sonra kurulan Yayla, Geyikbeli, Şehitlik ve Merkez mahallerinin kuruluş sürecini yaşayanlar (özellikle sivil evlerin yapımında) AKİ (Armutçuk Kömür İşletmesi’nden elektrik alabilmek için aranan 30 konut ve üzeri koşulunu gerçekleştirebilmek için ahırları bile konut olarak göstermişlerdir.
YERLEŞİM (KENTLEŞME)
Armutçuk’ta ilk yerleşim AKİ (EKİ-TTK)nın yaptığı lojmanlarla başlanmıştır.Yayla ve Uzunmehmet (Merkez) mahalleleri kurulmuş,ardından sivil evler yapılmaya başlamıştır.AKİ lojmanları Geyikbeli mahallesindeki Helvacı Gölü çevresinde kurulan kırmızı tuğla ocağı ve Kandilli sahilindeki kireç taşlarının işlendiği kireç ocağında üretilen tuğla ve kireçle yapılmıştır. İlk yapıların çoğunda çimento kullanılmamıştır.Nedeni olanaksızlıklar olabilir. {Helvacı Gölü ardını bir iddiadan almaktadır. Gölü karşıdan karşıya geçeceğini iddia eden bir kişiyle geçemeyeceğini iddia edenler helva karşılığında iddialaşırlar.Ancak adam boğulur.Gölün adı Helvacı Gölü olarak kalır.Bu göl bugünkü Geyikbeli ile Şehitlik (mezarlık tarafı)arasında kalmakta olup 1981yada 1982 de EKİ tarafından kurutulmuştur.}
AKİ lojmanları bekar ve aile tipi olarak yapılmış,evlerin ölçüleri,birbirine olan uzaklıkları, bahçeleri-su-elektrik-kanalizasyon şebekelerinin halen kullanılıyor olması gibi özellikleriyle örnek bir imar planına sahiptir.Kömür üretimine verilen önem,sosyal devlet anlayışının egemen olması gibi nedenlerle AKİ {EKİ} kurduğu her mahallenin ihtiyaçlarını karşılayacak sosyal -kültürel altyapıyı oluşturmuştur.
EĞİTİM
1983 yılına kadar iki ilkokulu, bir ortaokulu,bir lisesi bulunan Armutçuk eğitim öğrenim niteliği açısından Zonguldak ve ülkemiz açısından önemli bir deneyimdir. Armutçuk’taki bu okullar EKİ’nin okulları olup öğretmenleri EKİ’nin kadrolu memurlarıdır. Tüm ihtiyaçları EKİ tarafından karşılanan bu okulların eğitim kalitesini anlatmak için sınavla öğrenci alan Endüstri Meslek Lise’nin Armutçuk çıkışlı öğrencileri sınavsız aldığını belirtmek yeter sanırım.EKİ ya da sosyal devlet öğrenime öylesine önem vermiş ki ,bugün tartışılan taşımalı eğitimi 1970’li yıllarda aksatmaksızın gerçekleştirmiştir.
{Bu arada belirtmek gerekir ki taşımalı eğitim çocukların en azından üçüncü sınıfı kadar doğup büyüdükleri yerde öğrenim gördükten sonra başlamılıdır.Yabancı ve kendini güvende, rahat hissetmeyen öğrencinin öğrenme düzeyi düşük kalabiliyor.}
Gökçeler,Pazaryeri,Kandilli,Çamlı,Bayat gibi yerleşim yerlerinden öğrencileri Armutçuk’a taşımış Armutçuk’ta okumayan öğrencileri de Ereğli’ye taşımıştır. Aylık ünite dergilerinin getirildiği, labarotuvar malzemelerinden , harita ve iş teknik malzemelerine kadar her türlü araç-gerecinin bulunduğu bu Okullar 1983 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’na devredilmiş,o dönemlerdeki eğitim ve öğrenim kalitesine bir daha ulaşılamamıştır.
ERDEMİR’İN HER TÜRLÜ ÖZELLEŞTİRİLMESİNE HAYIR
Not:Bu yazı 2005 yılında kdz Ereğli Gündem Gazetesi'nde yayımlanmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder